تابه‌حال شده فکری ذهنتان را مشغول کرده باشد و هر چه سعی کنید از دست آن خلاص نشوید؟ تئوری “به فیل صورتی فکر نکن“ یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است که به معنای تلاش برای فراموش‌کردن یک فکر یا تصویر خاص است.
این تئوری بر اساس اصلی بنا شده است که هنگامی که شما به چیزی فکر می‌کنید، مغز شما به طور ناخودآگاه تلاش می‌کند تا آن را تجسم کند و به آن فکر کند؛ بنابراین، اگر به چیزی فکر نکنید، مغز شما به طور طبیعی نمی‌تواند آن را تجسم کند.
در این مقاله، به تبیین اصول و کارکرد تئوری به فیل صورتی فکر نکن خواهیم پرداخت. این تئوری در روانشناسی و مشاوره اغلب برای کنترل افکار منفی، حفظ تمرکز و کاهش استرس مورداستفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از این تئوری برای کنترل افکار منفی مفید است، مثلاً درصورتی‌که شما درگیر یک فکر منفی هستید، می‌توانید به چیز دیگری مرتبط با کارهای روزمره توجه کنید و تلاش کنید تا ذهن خود را از آن فکر منفی منحرف کنید. به همین ترتیب، در موقعیت‌هایی که نیاز به تمرکز بالا دارید، مثلاً در هنگام مطالعه یا انجام کار دقیق، می‌توانید به خود بگویید “به فیل صورتی فکر نکن” تا تمرکزتان را حفظ کنید و از انحراف ذهنی جلوگیری کنید.
تئوری Don`t think of a pink elephant چگونه کار می‌کند؟
تئوری DON’T THINK OF A PINK ELEPHANT به معنای “به فیل صورتی فکر نکن”، یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است. این تئوری بیان می‌کند که تلاش برای فراموش‌کردن یک فکر، می‌تواند به‌عنوان یک نوع تمرین برای مغز شما در جهت یادگیری قدرت کنترل توجه، پردازش و تمرکز باشد.
به‌عنوان‌مثال، وقتی به شما گفته می‌شود “به فیل صورتی فکر نکن”، در واقع شما به طور ناخودآگاه به فکر فیل صورتی می‌افتید، چرا که مغز شما ابتدا باید به فیل صورتی فکر کند تا بداند که به چه چیزی فکر نکنید. به همین دلیل، این تئوری به‌عنوان یک روش برای تمرین ذهنی و تقویت کنترل بر توجه و تمرکز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در واقع، این تئوری از اصول برنامه‌ریزی شناختی استفاده می‌کند و بر این اصل بنا شده که مغز انسان به طور ناخودآگاه تلاش می‌کند تا به هر چیزی که به ذهن می‌رسد توجه کند، بنابراین، زمانی که شما به چیزی فکر نمی‌کنید، مغز شما به طور ناخودآگاه به دنبال چیزی دیگری می‌گردد که به آن توجه کند.
به همین دلیل، تمرین برای فراموش‌کردن یک فکر خاص، می‌تواند به‌عنوان یک روش برای کنترل افکار منفی، حفظ تمرکز و کاهش استرس مفید باشد.
در چه موقعیت‌هایی می‌توان از تئوری به فیل صورتی فکر نکن، استفاده کرد؟
تئوری به فیل صورتی فکر نکن می‌تواند در شرایط مختلفی مفید باشد. به‌عنوان‌مثال، این تئوری برای کاهش استرس، اضطراب و خلقیات منفی، به‌عنوان یک روش روان‌درمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این تئوری می‌تواند به‌عنوان یک روش تمرینی برای بهبود تمرکز و کنترل توجه در زندگی روزمره نیز مفید باشد.
در زمینه روان‌درمانی، استفاده از این تئوری برای کاهش اضطراب و تنش مفید است. برای مثال، مشاوران ممکن است از این تئوری در درمان افرادی که با اضطراب روبرو هستند و به دنبال کاهش تنش و استرس خود هستند، استفاده کنند. به بیمار گفته می‌شود که به فیل صورتی فکر نکند و به‌جای آن به یک موضوع دیگر تمرکز کند. این کار به بیمار کمک می‌کند تا توجهش را از افکار منفی و نگرانی‌های خود منحرف کند و برای کنترل افکار و احساسات خود بهتر آماده شود.
همچنین، استفاده از این تئوری به‌عنوان یک روش تمرینی برای بهبود تمرکز و کنترل توجه، می‌تواند در زندگی روزمره مفید باشد. به‌عنوان‌مثال، در هنگام مطالعه، حل مسئله، و یا انجام کارهای دیگر که نیاز به تمرکز دارید، ممکن است شما با افکار منفی، نگرانی‌های زیادی مواجه شوید.
در این حالت، تلاش برای فراموش‌کردن یک فکر خاص، می‌تواند به‌عنوان یک تمرین برای تقویت کنترل توجه و تمرکز شما کارآمد باشد. با تمرین این تکنیک، شما خود را به بهترین شکل ممکن برای کنترل‌کردن افکار و تمرکز بر روی کارهای مهم و ضروری، آماده خواهید کرد.
در کل، تئوری به فیل صورتی فکر نکن می‌تواند در هر شرایطی که نیاز به کاهش استرس، افکار منفی، اضطراب و همچنین افزایش تمرکز داشته باشید، مفید واقع شود. این تئوری می‌تواند در زمینه‌های مختلفی مانند روانشناسی، مشاوره، درمان اختلالات روانی، مدیریت استرس و اضطراب، بهبود تمرکز و حل مسائل، به کار گرفته شود. علاوه بر این موارد، ازآنجایی‌که تئوری به فیل صورتی فکر نکن به‌عنوان یک تمرین ذهنی به شمار می‌رود، همه افراد می‌توانند از آن بهره ببرند و به بهبود توانایی تمرکز خود کمک کنند.
روش‌های تئوری به فیل صورتی فکر نکن برای دورکردن افکار مزاحم
| بیایید برای درک بهتر تئوری به فیل صورتی فکر نکن، یک آزمون کوچک داشته باشیم. برای ۳۰ ثانیه آینده به هر چیزی که دوست دارید، فکر کنید، اما به یک فیل صورتی فکر نکنید. عمده افراد بیش از ۵ ثانیه نمی‌توانند این کار را انجام دهند و در علم روانشناسی به این پدیده «نظریه فرایند طعنه‌ای» گفته می‌شود. |
همان‌طور که مشاهده کردید، برای بار اول، فکرنکردن به فیل صورتی می‌تواند کار دشواری باشد. در ادامه راه اما خواهید دید که این تئوری می‌تواند تا چه حد روی افزایش بهره‌وری و تمرکزتان مؤثر باشد.
توجه کنید که اگر شما تمرکز کافی داشته باشید، به‌راحتی می‌توانید در زمینه طراحی رفتار پیشرفت کرده و درک بهتری از نحوه تفکر و تصمیم‌گیری افراد اطرافتان داشته باشید. این موضوع جای بحث زیادی دارد و توصیه می‌کنیم برای کسب اطلاعات در مورد آن به « اپیزود اول فصل سوم تاک شد» گوش دهید.
با درنظرگرفتن همه این موضوعات آماده باشید تا در ادامه روش‌هایی را بررسی کنیم که در تئوری Don’t Think of a pink Elephent برای کنترل افکار منفی مورداستفاده قرار می‌گیرند. شاید روش‌های دیگری هم در این تئوری مورداستفاده باشند، اما ۵ روشی که در ادامه مطرح می‌شوند، کاربردها و مزایای بیشتری دارند.
1. کاری انجام دهید:
به‌جای فکرکردن به افکار مزاحم، به چیزی دیگری فکر کنید و به کاری بپردازید. می‌توانید به یک فعالیت کوچک مانند تمیزکردن محیط اطراف، مطالعه کتاب، راه‌رفتن در فضای باز، و یا انجام هر کار دیگری که برای شما لذت‌بخش است، بپردازید. این روش می‌تواند به شما کمک کند تا ذهن خود را از افکار منفی و مزاحم دور کنید و به‌جای آن به فعالیتی مفید و سازنده بپردازید.
2. حواس خود را پرت کنید:
برای دورکردن افکار مزاحم، می‌توانید تلاش کنید تا حواس خود را به چیزی دیگری پرت کنید. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید به صدای موسیقی گوش دهید، تصاویر زیبا را تماشا کنید، یک مکالمه با دوستان خود شروع کنید. فعالیت‌ها و تفکرات بسیاری هستند که می‌توانید برای خلاصی از یک فکر آزاردهنده به سمت آنها بروید و تمرکزتان را روی آنها بگذارید.
همچنین، این روش می‌تواند به شما کمک کند تا شادی و لذت بیشتری از زندگی ببرید و به‌جای فکرکردن به افکار منفی و مزاحم، به موارد مثبت و سازنده فکر کنید. بهبود وضعیت روحی شما و کاهش استرس و اضطراب نیز از جمله مزایای این روش است.
3. به افکار خود گوش دهید:
در برخی موارد، به افکار منفی و مزاحم خود گوش‌کردن و به آنها فکرکردن می‌تواند کمک کند تا آنها را درک کرده و در نتیجه بهبود پیدا کنید. می‌توانید از خودتان بپرسید که چرا این افکار برای شما مزاحم هستند و چگونه می‌توانید با آنها برخورد کنید.
شاید در ابتدا این سؤال‌ها برای شما بی‌پاسخ بمانند، اما در نهایت پاسخ‌های مناسب برایشان پیدا خواهید کرد. به‌این‌ترتیب، می‌توانید بهتر درک کنید که چرا این افکار برای شما مزاحم هستند و چگونه می‌توانید آنها را مدیریت کنید.
4. افکار را بسنجید:
برخی اوقات، افکار مزاحم ما ممکن است بر اساس اطلاعات نادرست یا افراطی تشکیل شده باشند. در چنین مواردی، می‌توانید سعی کنید تا این افکار را بسنجید و از طریق تحلیل و بررسی دقیق آنها، به نتیجه‌ای منطقی و درست برسید.
به‌عنوان‌مثال، ممکن است شما به‌شدت نگران مسائلی باشید که در واقع به آنها ارزش زیادی ندارند. در چنین مواردی، می‌توانید از خودتان بپرسید که این افکار بر اساس چه دلایلی به وجود آمده‌اند و آیا این افکار درست و منطقی هستند یا خیر. با بررسی دقیق این افکار، ممکن است به نتیجه برسید که این افکار نادرست و غیرمنطقی هستند و در نتیجه به‌راحتی می‌توانید آنها را رها کنید.
5. فکر خود را تغییر دهید
برای دورکردن از افکار مزاحم، می‌توانید سعی کنید تا فکر خود را تغییر دهید. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید به فکری مثبت و سازنده ترجیح بدهید و سعی کنید تا ذهن خود را به سمت آن هدایت کنید. به‌عنوان‌مثال، به‌جای فکرکردن به اینکه چطور می‌توانید از یک موقعیت خاص فرار کنید، بهتر است به فکر این باشید که چطور می‌توانید از این موقعیت بهتر استفاده کرده و آن را بهبود دهید.
با استفاده از این روش می‌توانید افکار مزاحم را مورد تمسخر قرار دهید. ذهن شما از افکاری که دارید، تصویرهای آنی می‌سازد. اگر شما بتوانید این تصاویر را از حالت عادی مضحک‌تر تصور کنید، به‌راحتی می‌توانید از افکار منفی دور شوید.
به‌عنوان‌مثال در فیلم هری پاتر موجوداتی وجود داشتند به نام boggarts که در مقابل هر فرد تبدیل به بزرگ‌ترین ترس او می‌شدند. دانش‌آموزان هاگوارتز اما آموزش دیده بودند که در مواجه با این موجود، لباس تمسخرآمیزی را در تن او تصور کنند تا این تصویر ایجاد شده ترسی نداشته باشند.
بهترین روش در «تئوری به فیل صورتی فکر نکن» از نظر شما چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، ممکن است علاوه بر مواردی که عنوان شد، روش‌های دیگری هم برای دورکردن افکار مزاحم و افزایش تمرکز از طریق تئوری به فیل صورتی فکر نکن وجود داشته باشد، اما این روش‌ها را می‌توانید در شرایط مختلف مانند زمان مطالعه، زمان ورزش یا حتی برای رهایی از افکار منفی استفاده کنید.
برای انتخاب روش مناسب، بهتر است به شرایط و نیازهای خود، توجه داشته باشید. بهتر است تلاش کنید تا به شیوه‌ای از این روش‌ها استفاده کنید که برای شما بهترین نتیجه را به دنبال داشته باشند و در برابر افکار مزاحم به شما کمک کنند, همچنین گوش دادن به پادکست طراحی رفتار می تواند در این زمینه به شما کمک زیادی بکند.
